Sibel Halimi është një prej emrave kryesorë që më bien ndërmend kur më teket të mendoj për LDK-në e Lumir Abdixhikut. Sibeli bashkë me Shqipe Mjekiqin dhe vetë Lumir Abdixhikun përbëjnë anën e dukshme të reformës në këtë parti.
LDK-ja është partia më e vjetër parlamentare në Kosovë dhe e ka një histori – folur përgjithësisht – goxha të pasur politike. Pranohet gjerësisht se kryetari i saj i parë, Ibrahim Rugova, është [njëri prej etërve, në mos i vetmi] ati themeltar i Republikës tonë me kontributin e jashtëzakonshëm për ndërkombëtarizimin e çështjes së Kosovës, për ardhjen e lirisë dhe më vonë edhe pavarësisë.
Por, LDK-ja u duk e humbur në kohë pas vdekjes së tij. Në zgjedhjet e fundit i fitoi vetëm 12 për qind të votave, derisa në Internet nga kundërshtarët u cilësua si parti që kishte humbur sensin e realitetit. U quajt “parti e pleqve”, “parti institucionaliste”, “parti e mërzitshme” e të tjera.
Çka po bën Sibel Halimi në këtë parti? – ishte pyetja që i kisha shtruar vetes kur lexova lajmin për aderimin e saj në LDK. Sibeli, përveç aktiviste për të drejta të grave, është sociologe e poete. Qysh lidhet gjuha jofrymëzuese burokratike e LDK-së me gjuhën e saj frymëzuese poetike?
Më kujtohej se si në njërën prej ligjëratave të saja në lëndën e studimeve gjinore, ajo e kishte denoncuar Platonin për seksizëm. Unë e kisha mbrojtur, bile me fanatizëm duke e konsideruar edhe si “feministin e parë” – sepse matanë gjuhës që diktohej nga dhe përmes maieutikës së tij (sjelljes në jetë të ideve të reja te dialoguesit, siç sjellnin në jetë foshnjet e reja mamitë) – ndërtohej një sistem politik në të cilin për herë të parë konceptohej liria e grave.
Cila është maieutika e LDK-së së re dhe cili është vizioni i Sibel Halimit për shoqërinë kosovare? A po burokratizohet Sibel Halimi apo po poetizohet LDK-ja? Këto janë mes shumë gjërave që do t’i mësojmë prej saj në këtë intervistë.
Nacionale: LDK-ja është quajtur si parti e pleqve, bile në Internet kishte edhe hajgare në të cilat paraqiteshin fotografi pleqsh me mbishkrimin “forumi rinor i LDK-së”. Cila është mosha mesatare e anëtarëve të LDK-së? A po rinohet partia?
SIBEL HALIMI:
Fillimisht e kam të pamundur të konceptoj një qëndrim nëpërmjet parafrazimeve apo referimeve të tilla duke përdorë fjalët e tipit ‘pleq’. Por, do të bëjë përpjekje të rikthehem në kohë për të analizuar pse një atribut i tillë i është veshur LDK-së. Sigurisht, duke qenë parti me një histori 32 vjeçare dhe me një kontribut të jashtëzakonshëm në momentet më të vështira të shtetndërtimit të Kosovës, figurat më eminente të shoqërisë sonë iu bashkangjitën për të vetmin qëllim, lirinë e pavarësinë e vendit.
Prandaj, një histori e tillë e gjatë me përfshirje të një gjenerate në kohë, rrjedhimisht nga perspektiva e sotme mund të jetë vlerësuar si thoni ju, por kjo nuk do të thotë që nuk do t`i kuptohet e njihet kontributi i dhënë. E kjo arrihet, vetëm atëherë kur gjuha që e përdorim në vlerësim është kompaktibile me kontributin. Por, natyrisht, si LDK-ja apo cilado parti duhet t`i përshtatet dinamikave të reja shoqërore, nëpërmjet përfshirjes së të rinjve në vendimmarrje dhe jo vetëm. Procesi i reformimit duhet të jetë i vazhdueshëm, gjithmonë duke iu përshtatur nevojave dhe interesave të reja. Shoqëria, është fluide dhe duke qenë e tillë, partitë duhet të jenë detektore të ndryshimeve, duke i prirë me ide të qarta dhe konkrete drejt zhvillimit. Ndryshimi është i shëndetshëm për partinë, përmes saj ruhet e kaluara, ndihmon që të mos nënvlerësohet kontributi i dhënë.
NACIONALE:
Betejat politike gjatë katër-pesë viteve të fundit janë zhvilluar kryesisht në Internet, bile në baza të përditshme. Kur shkuat në LDK, a e dinin anëtarët që ekzistonte diçka si Facebook-u, për shembull? A keni wireless në zyret e partisë? Dhe përtej hajgares, a po përgatiteni që të bëheni më aktivë e më atraktivë në rrjete sociale?
SIBEL HALIMI:
Jam ithtare e mendimit se pas çdo atraktiviteti fshihet një dobësi, zbraztësi e paaftësi për të prezantuar një të vërtetë.
Ne jemi dëshmitarë se si partia në pushtet duke u përpjekur të bëhet atraktive derisa ishte në opozitë, në qeverisje është e zbrazët, e dobët e paaftë. Postulati i atraktivitetit edhe në marketing mund të të sjellë përfitim, por jo domosdoshëmërisht produkt cilësor. Në politikë, atraktiviteti duhet të zëvendësohet me komunikim të drejtpërdrejtë e duke u ofruar zgjidhje për problemet shoqërore. Duket që kjo qasje apo kërkesa për atraktivitetin e partive, si mjet komunikimi na del të jetë e dështuar, për të mos thënë e dëmshme.
Andaj, para kërkesës që partitë politike të jenë atraktive, kërkoni planet e tyre se si ta zhvillojnë vendin; kërkoni vizionin, madje edhe për dy dekadat e ardhshme kërkoni mendim për çdo pjesëtar të shoqërisë, bëni përgjegjës për të thënën e tyre. Vetëm kësisoj, do të mund të vlerësoni së çfarë do të bëjnë me të marrë qeverisjen e vendit.
Ne nuk e duam pushtetin për hir të tij, por për domosdoshmërinë e një qeverisjeje të mirë. Kosova dhe qytetarët e saj kanë nevojë për LDK-në, e cila nuk i manipulon, nuk ua përdorë dhimbjen e tyre vetëm për të marrë pushtetin, e pastaj t`i braktisë në momentet më të vështira.
Një parti politike që ka për synim zhvillimin e vendit, i orienton qytetarët, e zhvillon mendimin kritik e qytetarinë aktive. Patriotizmi i një partie politike në kohët moderne e demokratike është kur nuk e synojnë pushtetin duke krijuar armiq, por duke pasur projekte të qarta emancipuese.
NACIONALE:
Ka shumë zëra që thonë se LDK-ja nuk po e ngucë shumë Albinin si kryeministër meqë po pret që populli vetvetiu të zhgënjehet prej tij. A është e vërtetë?
SIBEL HALIMI:
Nëse përmendet fjala “konstruktivitet” ajo sigurisht iu asocion në LDK-në. Pikërisht, duke u nisur nga kjo premisë ne jemi duke e zhvilluar opozitarizmin dhe tanimë këtë rrugë e kemi të qartë, pavarësisht zërave kundërshtues. LDK-ja e sheh me shqetësim qasjen e partisë në pushtet. Pikërisht, duke vlerësuar që kjo parti po e shpie vendin në regres e duke i lënë qytetarët të vetëm me problemet e vështirësitë që po ballafaqohen, LDK-ja ka ofruar propozime konkrete se si të menaxhohen krizat e energjisë e shtrenjtimi i produkteve bazë. Por, qeveria në vend se të merret me problemet e qytetarëve, ndërton narracione negative e propagandistike kundër kësaj qasjeje. Vetëm nëse analizohet se si pushteti monitoron kritikën e opozitës, shihni dokumentarin e fundit lidhur me vaksinimin e publikuar në faqen e tyre. Në çfarë ujëra të autokratizimit janë duke notuar! Andaj, LDK-ja nuk është aktive në kritikë sa për të kritikuar, por edhe duke ofruar alternativë. Ndërsa, sa i përket qytetarëve, (ata) kanë filluar të zhgënjehen, sepse qeveria nuk po arrin t`i përgjegjet konkretisht nevojave të tyre.
NACIONALE:
Tashmë i keni më shumë se një vit që bashkëpunoni me Lumir Abdixhikun, kryetarin tuaj të partisë. Qysh është Lumiri si bashkëpunëtor? Dhe, a besoni që një ditë mund të bëhet kryeministër? Nëse po, cilat do të ishin ndryshimet më të mëdha që do t’i kishte me kryeministrin aktual?
SIBEL HALIMI:
Ka dy dekada që unë vazhdimisht jam munduar të shtyj përpara kauzat të cilat mendoj se janë tejet të rëndësishme për zhvillimin e vendit, përmes pozitave të ndryshme, kryesisht shoqërisë civile, ligjërimeve e studimeve të shumta në universitet. Ndërsa tash e një vit unë jam angazhuar politikisht në mënyrë aktive në Lidhjen Demokratike të Kosovës. Të qenurit bashkëpunëtore me kryetarin e LDK-së Lumir Abdixhikun, është një lehtësim i madh në vazhdimin e shtyrjes së kauzave përpara. Sepse ai është bashkë me ne në këtë rrugëtim. Shoqëritë në tranzicion më shumë së kurrë më parë kanë nevojë për liderë të tillë, fatmirësisht LDK-ja e ka gjetur këtë lider. Lumiri si bashkëpunëtor është krah për krah me mua dhe me të gjithë ata/ato të cilët kanë një vizion të qartë e të përbashkët, se si duhet të jetë Kosova.
Lumiri nuk do ishte një kryeministër që operon me sllogane populliste, por orientohet nga qasja demokratike. Në vend të mentalitetit konspiracionist ka mendim të hapur dhe kritik. Në vend të formulave demagogjike do të ofronte plane konkrete për reforma të gjithanshme. Në vend të ngarkesave ideologjike ai do nxitet nga sensi zhvillimor i politikbërjes. Kjo e bën Lumirin si kryetarin e vetëm që e bën dallimin nga të gjithë liderët tjerë në skenën politike të vendit. Prandaj, ai është kandidati i vetëm i duhur për këtë pozitë (kryeministrin) në rrethanat aktuale. Kurrë më shumë se sot në skenën politike të vendit nuk është kristalizuar beteja ndërmjet të ardhmes dhe të kalurës. Me Lumirin kryeministër shoqëria kosovare e përqafon të ardhmen!
NACIONALE:
Ju jeni një prej feministeve më të njohura në Kosovë. Dhuna ndaj grave veç sa po shtohet. Pabarazia gjinore, në anën tjetër, nuk po zvogëlohet. A ka LDK-ja ndonjë politikë që do ta luftojë seksizmin në shoqëri?
SIBEL HALIMI:
Për t`i ndryshuar paradigmat shoqërore shtypëse ndaj grave është i domosdoshëm një projekt shumë-dimensional i fuqizimit të vajzave dhe grave. Por, më e rëndësishmja është ndërgjegjësimi gjinor e rritja e vetëdijes lidhur me rëndësinë e barazisë gjiinore në vend. Ne jemi të përqëndruar në identifikimin e shkakut të pabarazisë, nëpërmjet luftimit të stereotipeve e ndarjes tradicionale të roleve gjinore prej edukimit të hershëm.
Trajtimi i gruas si viktimë i ka ndihmuar shoqërisë për të uniformuar atë në një të vetme, sepse duke i parë të tilla, kultura patriarkale i ka më të qarta dhe më të definuara pozitat karshi disiplinimit, kontrollit e pushtetit.
Dhuna ndaj gruas asnjëherë nuk duhet trajtuar dhe identifikuar vetëm me termet të cilat e përforcojnë pozitën e të qenit viktimë. Çdo përpjekje për të lokalizuar gruan në viktimë përgjatë trajtimit të dhunës ndaj saj krijon një normë të re kulturore që përmes gjuhës e shndërron viktimën dhe dhunën në ‘normalitet’. Andaj, kur flitet për dhunën ndaj gruas, në prapaskenë domosodoshmërsht do të përfshihen nocionet si fuqizim e emancipim.
NACIONALE:
Si zëdhënëse politike e LDK-së ju e keni për detyrë të merreni edhe me mediet. Partia në pushtet është kritikuar e po kritikohet vazhdimisht për raportin e saj me mediet, si dhe për sulmet ndaj gazetarëve. Pse VV-ja është kaq armiqësore ndaj nesh?
SIBEL HALIMI:
Krijimi i armiqësisë me mediat nga partia në pushtet është praktikë e njohur e partive populliste me të marrë pushtetin. Sulmi e ndrydhja e mendimit dhe shprehjes së lirë është problem i veçantë moral e simbolik për partitë populliste. Edhe për VV-në, çdo kritikë e cila i vie nga mediat, përpiqet të dëmtoj pretendimin e tyre për përfaqësim ekskluziv moral të popullit. Prandaj, mediat janë bërë thumb i kritikës, sepse popullistët në pushtet gjatë gjithë kohës e mbajnë të gjallë polarizimin dhe e përgatisin popullin për një përballje të ashpër me tendencën e përzirjes të së kaluarës e armiqve në “qeversijen mirë” të tyre.
NACIONALE:
Dhe e fundit, a keni ju ndonjë politikane feministe që ju frymëzon në angazhimin tuaj? Psh. si kryeministrja e Zelandës së Re, Jacinda Ardern apo ndonjë tjetër?
SIBEL HALIMI:
Çdo respekt për kryeministren Jacinda Ardern dhe shumë gra të tjera politikane, por frymëzimi im janë gratë e vajzat e Kosovës, jeta e përditshmëria e të cilave më jep frymëzim për të qenë zëri i tyre kudo që jam!