Në një intervistë javën e kaluar me gazetën italiane Corriere Della Sera, Papa Françesku tha se ” veprimet e NATO-s ndaj Rusisë” detyruan Kremlinin të pushtonte Ukrainën.
Megjithatë, fjalët e Papës mund të jetë dritëshkurtër, sepse, sigurisht, disa veprime të SHBA-së dhe NATO-s bënë që Kremlini të “reagonte keq”.
Në veçanti gjatë 22 viteve të fundit, disa nga politikat, gabimet dhe llogaritjet e gabuara të Amerikës ndaj Rusisë kanë dështuar. Por sigurisht, asnjë nuk mund të përdoret si justifikim për luftën e paligjshme dhe të tmerrshme të presidentit rus Vladimir Putin në Ukrainë.
Por një përmbledhje e shkurtër e marrëdhënieve SHBA-Rusi nënvizon fuqinë e pasojave të padëshiruara.
Putin u zgjodh presidenti në 2000, në të njëjtin vit që George W. Bush do të zgjidhej presidenti i 43-të i Amerikës. Presidenca e Boris Yeltsin e la Rusinë në gjendje të rënduar, të dëmtuar psikologjikisht nga rënia e statusit të saj dikur superfuqi.
Në fjalimin e tij atë ditë, Putini shprehu idetë se si do të rivendoste madhështinë ruse. Fillimisht, Bush dhe Putin kishin marrëdhënie të mira. Por fiksimi i administratës së re me Iranin si armik e bëri Bushin të fokusonte Pentagonin në mbrojtjen raketore dhe hapësirën ajrore.
Një nga pasojat ishte se Bush njoftoi synimin e Amerikës për t’u tërhequr nga Traktati i raketave i vitit 1974, i cili kishte qenë pika kryesore në marrëdhëniet strategjike SHBA-BRSS. Shfuqizimi i traktatit nuk u prit mirë në Moskë, veçanërisht duke pasur parasysh drejtimin e madh teknologjik ushtarak që Kremlini besonte se kishte Uashingtoni pas Luftës së Gjirit të vitit 1991.
Kjo ishte para sulmit të 11 shtatorit.
Kur Amerika ndërhyri në Afganistan në fund të vitit 2001, Putini u acarua sepse ekipi i Bush-it hodhi poshtë këshillat ruse bazuar në dështimin e tij prej dekadash në atë vend. Në vitin 2003, Putin e këshilloi fuqishëm Bushin kundër pushtimit të Irakut, pasi udhëheqësi rus kishte frikë se rajoni do të përfshihej nga trazirat.
Dhe zgjerimi i vazhdueshëm i NATO-s ishte nevralgjik për Rusinë. Një sërë administratash amerikane minimizuan ose injoruan se sa serioze ishte kjo çështje për Rusinë. Në Konferencën e Sigurisë së Mynihut , Putini shpalosi një anë të gjerë të zemëruar kundër SHBA-së si një “unifuqi” dhe kundër zgjerimit të NATO-s. Pjesëmarrësit u tronditën nga intensiteti i sulmeve të Putinit, por prap si morën parasysh ato.
Samiti i NATO-s i vitit 2008 në Bukuresht ishte ndoshta pika e kthesës. Gjeorgjia dhe Ukraina kishin aplikuar për anëtarësimin në NATO. E bllokuar nga Franca dhe Gjermania, të dy vendet nuk u bënë dot pjesë e aleancës.
Por Presidenti Bush deklaroi se Gjeorgjia dhe Ukraina mund të bashkohen në një moment tjetër.
Putini u zemërua dhe i tha Bushit “kjo nuk do të funksionojë”, duke i bërë jehonë përgjigjes së George HW Bush ndaj pushtimit të Kuvajtit nga Saddam Hussein në vitin 1990. Bush e hodhi poshtë paralajmërimin.
Në vitin 2008 , Putin provokoi Gjeorgjinë që t’i përgjigjej një operacioni të “flamurit të rremë” rus dhe më pas pushtoi Osetinë e Jugut dhe Abkhazinë. Me kufijtë e kontestuar, Gjeorgjia ishte teknikisht e papërshtatshme për anëtarësimin në NATO. Gjashtë vite më vonë, Rusia aneksoi Krimenë nga Ukraina pas protestave në sheshin Maidan dhe rrëzimit të presidentit pro-rus Viktor Janukoviç, duke akuzuar Uashingtonin se kishte nxitur ndryshimin e regjimit, raporton abcnews.al.
Në vitin 2016 , Rusia u akuzua për ndërhyrje në zgjedhjet presidenciale të SHBA-së dhe për hakerim. Pavarësisht përpjekjes së Presidentit Trump për të përmirësuar marrëdhëniet me Putinin, në rastin më të mirë ato mbetën pezull.
Disa demokratë e akuzuan Trumpin se ishte “njeriu i dobishëm” i Putinit. Dhe marrëdhëniet u bënë më toksike nga një sërë strategjish të mbrojtjes së SHBA-së, duke filluar me administratën e Obamës që synonte Rusinë si një nga pesë kundërshtarët e mundshëm për t’u “frenuar dhe, nëse lufta do të fillonte, mund të mposhtet”.
Ndoshta tërheqja e paaftë e SHBA-së nga Afganistani në gusht 2021 e bindi Putinin se mund të ndërmerrte veprime të guximshme në Ukrainë pa rrezikuar shumë. Pas grumbullimit të trupave në kufijtë e Ukrainës, Rusia më pas dërgoi kërkesa në SHBA, NATO dhe BE duke bërë thirrje për një kuadër të ri europian të sigurisë; Tërheqja e NATO-s drejt Perëndimit; dhe mohimin e anëtarësimit të Ukrainës në NATO.
Në vend të kësaj, SHBA propozoi bisedime për stabilitetin strategjik dhe kontrollin e armëve, duke injoruar kërkesat kryesore të Putinit. Se kur Putin vendosi të pushtonte Ukrainën është ende e paqartë. Por nga këndvështrimi i tij, ai nuk mbeti pa zgjidhje.
Ukraina ishte një interes jetik rus që do zgjidhej vetëm me luftë nëse do të ishte e nevojshme. Perëndimi nuk arriti ta kuptonte këtë.
A mundet ndonjë veprim i SHBA-së të parandalojë luftën?
Me siguri jo. Por mosmarrja në konsideratë e pasojave të padëshiruara është një mësim që nuk duhet harruar.
Ndoshta këtë donte të thoshte Papa.