23 vjet më parë, në Kosovë, përkatësisht në fshatin Izbicë të Skenderajt, ngjau një ndër masakrat më të mëdha të kryera nga forcat serbe gjatë luftës. Forca të shumta ushtarake e policore të Serbisë, pas një rrethimi të fshatit, ekzekutuan duke i masakruar 147 burra. Në këtë ndërmarrje kriminale, nuk u kursyen as të rinjtë e as të moshuarit e fshatit.
Pas masakrës, forcat serbe provuan të krijojnë mjegulli duke u munduar ta fshehin e mohojnë krimin e bërë ndaj qindra civilëve. Në kuadër të planit për ‘zhdukjen’ e gjurmëve të krimit, të masakruarit u zhvarrosën e më pastaj u varrosën në lokacione të ndryshme në Kosovë e Serbi.
Megjithatë përpjekja ishte e dështuar pasi që NATO-ja përmes satelitëve të tyre nxori në sipërfaqe të vërtetën e ngjarjes duke ofruar fotografi të varrezave masive në Izbicë.
Pas ta bërë publike krimin, NATO me dëshmitë e siguruara kishte organizuar një konferencë për njoftuar botën për ngjarjen e rëndë që ndodhi në Kosovën e vitit 1999.
E kur autoritetet serbe u përballën me të vërtetën e masakrës, ndërmorën ‘vrasjen e dytë’ të të masakruarve në Izbicë.
Të alarmuar, institucionet e Serbisë tentuan të kamuflonin masakrën e ndodhur duke i varrosur në lokacione të ndryshme të vrarët. Disa prej tyre, vite më vonë u gjetën në varrezën masive në Petrovo-Sello në Serbi për t’u varrosur përsëri në Kosovë.
Madje nga dokumentet e publikuara, u kuptua se më 1999 ishte dhënë urdhër nga Prokuroria e Qarkut të Mitrovicës edhe për eksumim të kufomave të Izbicës.
Me urdhër të gjykatës, u filloi edhe ‘misioni’ për të hetuar nëse ekzistonte një varrëzve masive në fshatin e Kosovës qendrore. E brenda një dite, prokurori i çështjes arriti në përfundim se nuk ekzistonte varreza masive për të cilën hetohej.
Por, për fat të së vërtetës e si dokumentim i historisë së trishtë, një banor i fshatit Izbicë filmoi kufomat e civilëve të vrarë.
Madje, xhirimet e Liri Loshi u përdorën si dëshmi në Tribunalin Penal Ndërkombëtar për ish-Jugosllavinë në proceset kundër Sllobodan Millosheviçit dhe në procesin kundër liderëve të RFJ-së dhe Serbisë.
E masakra e Izbicës u përmend edhe në aktakuzën kundër Millan Millutinoviqit, Nikolla Shainoviqit, Dragolub Ojdaniqit, Nebojsha Pavkoviqit, Vladimir Llazareviqit dhe Sreten Llukiqit. Të gjithë këta, për dallim nga Millosheviçi që ndërroi jetë pa e pritur vendimin përfundimtar, u dënuan nga Haga për krimet e luftës të kryera në Kosovë përfshirë Izbicën.
Të mbijetuarit
Njëri nga tre personat e mbijetuar të kësaj masakre ishte edhe Milazim Thaçi, i cili më vonë do të dëshmonte para Tribunalit të Hagës për ndodhinë e rëndë të luftës.
Sipas tij, më 25 mars 1999, policia serbe vendosi postblloqe afër fshatit Jashanicë, rreth tri kilometra nga Buroja, që është vendlindja e ish-Presidentit Hashim Thaçi që atëbotë ishte njëri nga udhëheqësit e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.
Ndërkaq, në mëngjesin e të nesërmes, Thaçi dhe familja e tij nga frika e persekutimit shkuan në Izbicë e ku do të bëhej dëshmitar i njerës nga masakrave më të mëdha të luftës në Kosovë.
Në rrëfimin e tij, Thaçi kishte treguar mënyrën se si mbijetoi duke i përshkruar ‘paraushtarakët’ me uniforma të zeza të cilët i vunë zjarrin një mullari sane jo larg nga ku fshiheshin banorët e mbledhur në fshat.
Siç rrëfente Thaçi, rreth 80 pjestarë tjerë erdhën në këmbë, të cilët ai i përshkroi në Hagë si policë, ushtarë të dhe paraushtarakë.
“Sikur nga toka të kishin dalë, u mbush vendi me serbë dhe filluan maltretimet. Erdhi komandati i tyre dhe iu tha: Hajde secili e di tash punën e vet”. Një ushtarë i ngjyrosur nga fytyra erdhi te na dhe na tha nisuni në të majtë. Pasi na nisën e ktheva ngadalë kokën dhe e kishte një mitraloz me vete ai. Grupi e parë ishim 33 persona. Na thanë se do të na dërgojnë në Pejë e disa në Klinë. E dija se s’ka autobusë në atë zonë malore. Pas pak na kanë thënë uluni në gjunjë. Dhe nga ai moment nuk e di si kam mundur unë të bie në tokë para dy kufomave. Ndoshta më ka rënë të fikët dhe mbi vete i kam pas dy kufoma. Në ato momente e kam dëgjuar atë serbin duke thënë se “ende paska të gjallë”. Unë mendova se e kanë fjalën për mua por më pas kam dëgjuar një të shtënë. Më pas u larguan”, rrëfente Thaqi.
Më 31 mars, Thaçi mësoi se pas krimit, serbët ishin larguar nga Izbica dhe se tashmë kishte filluar varrimi i viktimave organizuar nga UÇK-ja e, ku ai do të ndihmonte gjatë ceremonisë.
Sipas Thaçit në atë vend u varrosën ndërmjet 144-147 persona, kurse kufomat e tjera u morën nga familjet e tyre dhe u dërguan në vende të tjera për t’u kryer ceremoninë mortore.
Izbica do ta trondiste edhe Bill Clinton-in
Njëri nga ish-krerët e UCK-së, Xhavit Haliti kishte deklaruar se masakra e Izbicës dhe e Reçakut ishin ato që e kanë unifikuar politikën amerikane për të marrë vendim në lidhje me luftën në Kosovë.
“Dy maskrat që kanë ndodh në Kosovë, janë ato që kanë unifiku politikën amerikane për të marrë vendim. Masakra e Izbicës është kryesorja dhe e Reçakut. Këto dy masakra kanë qenë të jashtëzakonshme. Kasetën nuk e di kush e ka regjistru, por kasetën e Izbicës e ka sjellë Liri Loshi në Tiranë. E kemi pa e kemi regjistru, kishte një konkurrencë kujt me ja dhanë. Unë e luta që të mos e nxjerrin derisa ta qoj unë diku. Kaseta atë natë është përcjellë në Washington”, rrëfente Haliti në mediet kosovare.
Masakra e Izbicës është përkujtuar edhe nga krerët e Kosovës. Kryeministri Albin Kurti përmes një statusi në Facebook ka shkruar se “çdo pranverë përkujtimi i mizorive të regjimit serb na e tregon se sa të hapura janë plagët e sa e madhe mbetet dhimbja”.
Ndërkaq kryeparlamentari Glauk Konjufca, i cili sot bëri homazhe në varrezat në Izbicë, theksoi se këto krime të gjenocidit të Serbisë mbi popullin e Kosovës ende nuk ka drejtësi.
“Serbia udhëhiqet nga një person i cili para një jave tha se Milosheviqi nuk ka bërë asnjë krim”, shkroi Konjufca.
E homazhe në Izbicë sot ka bërë edhe edhe kreu i PDK-së, Memli Krasniqi.
Ndonëse kanë kaluar më shumë se dy dekada nga dita e masakrës, ende figurojnë si të pagjetur 5 nga nga 144 të vrarët në Izbicë./Nacionale